Powieść mało znana, a jedna z lepszych, jakie wyszły spod pióra Kraszewskiego. Jej akcja toczy się w latach 1655-1685. Z tła historycznego, na jakim osnute są przygody głównego bohatera, wybija się przede wszystkim pięknie przedstawiona obrona Krakowa przed Szwedami w 1655 r. Autor uwypukla jeszcze elekcję Michała Korybuta Wiśniowieckiego i marsz wojsk Jana Sobieskiego na Chocim w 1673 r. Do tego daje świetne psychologicznie portrety Jana Kazimierza i Marii Ludwiki oraz empatyczny, wręcz wzruszający obraz króla Michała. Potem jednak historii jest mało, przeważa zaś wątek romansowy. Kocha się przystojny, odważny, szlachetny, ale średniej kondycji Pan Medard Pełka z Goczwi w przepięknej, ale trzpiotowatej Jadwidze Pociejównie. Cóż z tego, skoro wyżej mierzy i ona sama, i jej matka - kuta na cztery nogi pani podczaszyna, jedna z tych kapitalnych kobiecych postaci Kraszewskiego, co trzymają życie w garści a nienawidzą po grób. Krwawi serce Pełki, lecz trwa on niezłomnie z blednącą błękitną kokardą pani swego serca na piersi. Słusznie prawią krytycy, że ta nieszczęśliwa miłość aż do niewiarygodności posunięta i nieco przewleczona, ale czegóż tu nie ma: cięte dialogi, pojedynki, porwania, podstępy, intrygi, pościgi, zasadzki, wstępowanie do klasztoru. Wiele tu znanej szlacheckiej scenografii, są jednak nowinki (napad na zamek na Śląsku), a Kraszewski pokazuje się jako mistrz powieści płaszcza i szpady. Wskazuje się słusznie, że wyprzedzał Sienkiewicza, który potem mistrzowsko pewne wątki rozwinął. Choćby przedzieranie się Pełki z oblężonego Krakowa do króla na Śląsk toż to istny szlak Skrzetuskiego ze Zbaraża na Zborów, a i Kmicice się tu pojawiają - nie ci, ale czyż to nie smakowite, że nazwisko ponad 10 lat przed Trylogią mamy u starego Kraszewskiego. Czysta przyjemność lektury.

Powieść mało znana, a jedna z lepszych, jakie wyszły spod pióra Kraszewskiego. Jej akcja toczy się w latach 1655-1685. Z tła historycznego, na jakim osnute są przygody głównego bohatera, wybija się przede wszystkim pięknie przedstawiona obrona Krakowa przed Szwedami w 1655 r. Autor uwypukla jeszcze elekcję Michała Korybuta Wiśniowieckiego i marsz wojsk Jana Sobieskiego na...